Waarschijnlijk heb je hier of daar al wel eens gehoord van een microbioom of een darmmicrobioom. Toch is het voor velen niet altijd duidelijk wat een microbioom nu precies is.
Een microbioom is een verzameling van bacteriën, schimmels, gisten, virussen en andere levende wezen die uit één cel bestaan. Het aandeel van bacteriën is meestal het grootst. Van alle microbiomen is het darmmicrobioom het meest gekende en waarschijnlijk ook het meest onderzochte. Maar we hebben meer dan alleen het darmmicrobioom. Er is ook een microbioom in onze mond en neus, een longmicrobioom, een vaginaal microbioom en een huidmicrobioom. De samenstelling van een microbioom is uniek en is dus voor iedere persoon verschillend. Je kan het vergelijken met een vingerafdruk.
Maar waarom is een microbioom dan zo belangrijk? De laatste jaren wordt er steeds meer onderzoek naar gedaan en er is vooral veel aandacht voor het darmmicrobioom. Door die onderzoeken wordt het steeds duidelijker dat een goed functionerend darmmicrobioom ervoor zorgt dat wij ons goed voelen en ons waarschijnlijk ook beter beschermt tegen allerlei aandoeningen. Ook op het gebied van allergie en intoleranties is hier al veel onderzoek naar gedaan. Toch horen we steeds op bijscholingen dat onderzoeken naar de samenstelling en werking van het microbioom steeds beginnen met een aantal duidelijk geformuleerde onderzoeksvragen en dat de onderzoekers niet altijd de antwoorden hierop vinden. Vaak eindigen ze met meer onbeantwoorde vragen dan dat ze gestart waren.
In microbiomen leven zowel ‘’goede’’ als ‘’slechte’’ bacteriën. In een gezond microbioom zijn deze bacteriën met elkaar in balans. Raakt de balans verstoort, dat noemen we ook wel dysbiose, dan krijgen de “slechte” bacteriën de bovenhand wat kan leiden tot klachten. Gelukkig herstelt de balans meestal vanzelf en verdwijnen daarmee de klachten. Maar wanneer de balans langdurig verstoord blijft, kunnen er klachten of zelfs aandoeningen ontstaan. In onze darm spelen bacteriën een belangrijke rol bij de vertering van voedsel. Ook produceren sommige van deze darmbewoners stoffen zoals korteketenvetzuren (o.a. butyraat). Deze hebben een gunstig effect op onder meer de darmwerking, dragen bij tot een betere werking van ons immuunsysteem en ze hebben een anti-inflammatoire (ontsteking werende) werking. Veel voordelen dus. In ruil daarvoor geeft de darm kost en inwoon aan deze bacteriën. Je kan dit mechanisme ook zien bij het microbioom van de huid. Ook dit microbioom heeft een unieke samenstelling en als deze verstoord raakt, wordt de huid gevoeliger en is er meer kans dat er micro-organismen of allergenen het lichaam kunnen binnendringen via de huid.
Wat weten we nu al?
- De manier waarop we geboren worden is al dadelijk bepalend voor de samenstelling van de verschillende microbiomen in ons lichaam. De diversiteit van het darmmicrobioom (het aantal verschillende aanwezige organismen) is lager bij een baby die met een keizersnede wordt geboren dan bij een baby die via de gewone weg, dus via het geboortekanaal, wordt geboren. Onderzoek wees bijvoorbeeld uit dat wanneer baby’s geboren worden met een keizersnede en na de geboorte worden ingewreven met swap uit de vagina van de moeder een meer divers darmmicrobioom ontwikkelen dan kinderen die de swap niet kregen.
- Hoe diverser het microbioom, hoe gezonder het microbioom. Een goed intact mircrobioom beschermt ons lichaam beter tegen indringende ziektekiemen en allergenen via huid, longen, darm, neus, mond en vagina.
- Kleine kinderen die opgroeien op het platteland hebben een meer divers darmmicrobioom dan kinderen die opgroeien in steden.
- Een voeding met voldoende prebioticia is heilzaam voor het darmmicrobioom. Prebiotica zijn vezels die behoren tot de fermenteerbare vezels in onze voeding. Je kan ze vinden in fruit (bananen), groenten (ui, prei, asperges …), volkoren graanproducten en peulvruchten (kikkererwten, linzen …). Ze zijn een voedingsbron voor de ‘goede’ bacteriën in onze darm. Zo zorgen ze ervoor dat de ‘goede’ bacteriën kunnen groeien en ook hun werk kunnen doen zoals het produceren van de korteketenvetzuren. Door je voeding aan te passen, bijvoorbeeld vezelrijker te gaan eten, kan je een gezonder en meer divers darmmicrobioom krijgen. Meer info over prebiotica kan je vinden in deze eerdere blog.
- Probiotica zijn producten die grote hoeveelheden ‘goede’ bacteriën bevatten. Probiotica kan je vinden in sommige zuivelproducten zoals yakult of je kan ze innemen via capsules of zakjes. Een deel van deze bacteriën bereiken de dikke darm waar ze een gezondheidsbevorderend effect kunnen hebben zoals de weerstand verhogen of de darmwerking verbeteren. Om het fijne hiervan te weten is verder onderzoek aangewezen.
- Het laatste decennia heeft onderzoek uitgewezen dat het microbioom van de huid een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling en het verloop van huidaandoeningen. Recent onderzoek toont aan dat door het huidmicrobioom te wijzigen je het verloop van de aandoening in gunstige zin kan beïnvloeden. Dit onderzoek staat nog in de kinderschoenen maar de eerste resultaten zijn veelbelovend.
Zo zie je dat er de laatste jaren meer en meer geweten is over microbiomen. Toch valt er nog veel te ontdekken en is verder onderzoek nodig om alle geheimen van microbiomen te kunnen ontrafelen. Wordt ongetwijfeld vervolgd.
Mieke