Benzoaten zijn additieven of hulpstoffen. Ze worden veel gebruikt in verwerkte producten: als bewaarmiddel tegen gisten, bacteriën en schimmels; om de kleuren fris en levendig te maken (houden); om vet en olie in emulsie te houden.
Benzoaten op zich zijn niet schadelijk voor het lichaam. De meeste mensen kunnen hoge dosissen van deze additieven gebruiken zonder er last van te hebben. Toch kunnen deze hulpstoffen reacties van overgevoeligheid veroorzaken. Deze zijn verschillend van persoon tot persoon omdat de drempelwaarde voor iedereen anders is. Een echte allergie op benzoaten is uiterst zeldzaam, maar kan wel voorkomen.
Tot deze groep behoren 10 additieven die opgedeeld worden in de ‘benzoaten’ en de ‘parabenen’.
Benzoaten worden vooral gebruikt als bewaarmiddel tegen gisten en bacteriën. In mindere mate tegen schimmels.
- E 210 Benzoëzuur
- E 211 Natriumbenzoaat
- E 212 Kaliumbenzoaat
- E 213 Calciumbenzoaat
De ADI waarde is door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vastgesteld op 5 mg per kg lichaamsgewicht voor deze 4 additieven samen. Benzoaten komen van nature voor in voedingsmiddelen zoals bessen, kersen, thee, kaneel … Ook deze natuurlijke bewaarmiddelen kunnen bij overgevoelige personen heftige reacties veroorzaken.
Parabenen worden vooral gebruikt als bewaarmiddel tegen schimmels en gisten en in minder mate tegen bacteriën. Ze kennen een veel breder gebruik dan de benzoaten.
- E 214 Ethyl-p-hydroxybenzoaat (Ethylparabeen)
- E 215 p-hydroxybenzoëzure ethylester, natriumverbinding
- E 216 Propyl-p-hydroxybenzoaat (Propylparabeen)
- E 217 p-hydroxybenzoëzure n-propylester, natriumverbinding
- E 218 Methyl-p-hydroxybenzoaat (Methylparabeen)
- E 219 p-hydroxybenzoëzure methylester, natriumverbinding
De ADI waarde is door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vastgesteld op 10 mg per kg lichaamsgewicht voor deze 6 additieven samen.
Parabenen komen van nature niet voor in voeding. Ze worden gebruikt bij de productie van:
- Voeding: soeparoma, bier, cichorei, gedroogd en gekonfijt fruit, fruitsnoep, vis in saus, visconserven, zoet-zure producten …
- Farmacie: zalf, crèmes, oog-, neus-, en oordruppels, ontsmettingsmiddelen, vloeibare medicijnen zoals hoestsiropen …
- Cosmetica: deodorant, oogschaduw, crèmes, lotion, bodymilk, lippenstift, zonnebrandcrèmes, haarverzorgingsproducten, scheerproducten …
- Huishoudelijke producten: reinigingsproducten, wasproducten, lijm, textiel, stijfsel …
Zowel benzoaten als parabenen zijn sterke histaminevrijzetters. Mensen die overgevoelig zijn voor benzoaten zijn vaak ook overgevoelig voor andere additieven zoals salicylaten, kleurstoffen, smaakversterkers … De overgevoeligheid voor benzoaten wordt meestal ontwikkeld door het dagelijks contact met vooral parabenen in de huishoudelijke omgeving: reinigingsproducten, afwasproducten, wasmiddelen en verzorgingsproducten (crèmes, haarverzorgingsproducten e.d.). In dit geval spreekt men van contactdermatitis. Deze personen reageren soms niet op parabenen die verwerkt worden in voeding, maar enkel bij contact via huid of luchtwegen (inademen).
Symptomen
De meest voorkomende symptomen van een benzoaten-intolerantie zijn huiduitslag, huidontstekingen, chronisch eczeem, netelroos, angio-oedeem (zwellingen), astma, migraine, spastisch colon, hyperactiviteit en maag-darmklachten.
Behandeling
Om na te gaan of je gevoelig bent voor benzoaten volg je best een eliminatiedieet. Dit wil zeggen dat je 4 weken voedingsmiddelen die benzoaten bevatten zoveel mogelijk probeert te vermijden. Als het inderdaad een benzoaten-intolerantie is, zullen de klachten verdwijnen. In de tweede fase ga je op een gecontroleerde manier en in samenspraak met je allergiediëtist terug voedingsmiddelen met benzoaten toevoegen om op die manier je tolerantiegrens voor benzoaten te bepalen. Soms is het mogelijk dat de natuurlijke benzoaten wel worden verdragen en de toegevoegde benzoaten niet.
Een voedselintolerantie kan doorheen de jaren milder of net ernstiger worden. Daarom is een regelmatige opvolging bij een allergiediëtist belangrijk. Indien nodig wordt het voedingsadvies op maat herzien en kan een nieuwe tolerantiegrens bepaald worden.
Voeding
Te mijden voedingsmiddelen:
- Voedingsmiddelen die van nature benzoaten bevatten:
- Thee
- Kaneel, tijm
- Fruit: aardbei, bessen zoals cranberrie
- Groenten: pompoen
- Voedingsmiddelen die deze natuurlijke bronnen van benzoaten bevatten:
- Koekjes, gebak of producten waarin kaneel is verwerkt: speculoos, kruidkoek
- Kruidenmengelingen die tijm bevatten
- Producten waar aardbeien in verwerkt zijn: confituur, yoghurt …
- Bereide voedingsmiddelen waar benzoaten of parabenen aan toegevoegd zijn