In de praktijk krijgen we zoveel vragen rond het glutenvrij dieet. Vaak zijn mensen al maanden of jaren bezig zonder dat ze ooit goede uitleg hebben gehad. Soms hebben ze wel een diëtist bezocht, maar hadden ze het gevoel dat ze zelf meer wisten of dachten ze dat een diëtist niet nodig was, omdat ze alles op dokter Google terugvonden. Zonde! Juist als je glutenvrij moet eten, kan een gespecialiseerd diëtist je tonen wat je WEL nog allemaal kan eten, je tips en adviezen geven voor thuis en buitenhuis eten, de fabels uit de weg helpen die zovelen over glutenvrij geloven, voorkomen dat jij in die valkuilen gaat trappen. Laten we de voornaamste misverstanden rond glutenvrij eten even op een rij zetten:
1 Gluten zijn ongezond
Ondanks de vele ‘hype-diëten en beroemdheden’ die zweren bij het glutenvrije dieet, is het niet wetenschappelijk bewezen dat het vermijden van gluten goed is voor de gezondheid. Alleen als je een glutenintolerantie of coeliakie hebt, of een gevoeligheid voor gluten (NCGS), kan je beter gluten mijden. Voor het gros van de mensen zijn gluten gewoon gezond. Daarnaast blijkt dat de meeste glutenvrije varianten van brood, koekjes, gebak, crackers … vaak meer suiker bevatten dan de producten met gluten. Dit komt omdat gluten normaliter zorgt voor structuur en textuur van het gebak. Met glutenvrije granen is het veel lastiger bakken en is het moeilijk om een luchtig beslag te krijgen. Door het toevoegen van onder andere suikers kan dit gecompenseerd worden. Moet jij glutenvrij eten, kijk dan goed op de verpakking welke ingrediënten erin zitten. Bijkomend nadeel: speciale glutenvrije dieetproducten zijn vaak een stuk duurder dan de gewone producten. Ze zijn dus ook niet goed voor je portemonnee😜. Nog een bedenking: wanneer je zelfstandig glutenvrij gaat eten en je jezelf beter gaat voelen, kan de diagnose coeliakie niet meer gesteld worden. Een darmbiopt van beschadigde darmen kan de enige officiële diagnose geven. En die darmen, die herstellen zich dankzij het glutenvrije dieet … Kortom, ga niet zelf doktoren, maar laat je bij vermoeden bijstaan door een arts en een gespecialiseerde diëtist!
2. Gluten zitten toch enkel in brood, koekjes, gebak, pizza …
Helaas komt bij glutenvrij eten als je coeliakie hebt iets meer kijken dan ‘gewoon’ geen brood, koekjes en pasta eten. Ieder etiket moet zorgvuldig gescand worden op de aanwezigheid van tarwe, spelt, rogge, gerst of kamut. Dit staat duidelijk op de verpakking vermeld in de ingrediëntenlijst en de allergenendeclaratie. Ook staat daar vermeld of een product gemaakt/ bewaard of verpakt is in een omgeving waar ook met glutenbevattende granen wordt gewerkt. Zo zijn boekweit, haver en quinoa van nature glutenvrij, toch zijn ze verboden binnen het glutenvrij dieet omdat er altijd kans is op kruiscontaminatie. Enkel haver, boekweit en quinoa voorzien van het glutenvrije logo zijn toegelaten. Bij van nature glutenvrije producten die onbewerkt zijn, zoals fruit, groenten, noten, vlees, kaas en peulvruchten hoef je niet bedacht te zijn op gluten. Kijk bij alle samengestelde producten- van soep tot chips en van chocolade tot tandpasta- altijd naar de ingrediëntenlijst op het etiket en koop zoveel mogelijk voorverpakte producten.
Tip: Gebruik weinig kant-en-klaar producten, zakjes en pakjes. Want daarin worden heel vaak gluten verwerkt. Een hulpmiddel om producten in de winkel te scannen is de app van Smart with Food. Ook in de keuken, bij de bereiding en op ieder werk- een eetvlak moet op ieder kruimeltje gelet worden. Letten op kruisbesmetting is voor mensen met coeliakie essentieel, want zelfs een kruimeltje kan je al ziek maken.
3. Spelt is een goed alternatief als je glutenvrij moet eten.
Gluten is een eiwit dat voorkomt in tarwe, rogge, gerst, kamut en ook in spelt. Ook spelt bevat dus gluten en iedereen die strikt glutenvrij moet eten, kan geen speltbrood verdragen. Sommige mensen hebben wel de indruk dat ze speltbrood beter verdragen dan tarwebrood, maar de oorzaak ligt dan zeker niet in de gluten. Het is waarschijnlijker dat dit ligt aan de FODMAP’s.
4. Van glutenvrij val je af.
Nee, glutenvrij eten heeft niets te maken met afvallen. Ik begrijp de verwarring en denk dat die vooral komt door de grote overeenkomst met koolhydraatarme diëten. Bij koolhydraatarme diëten die meestal gericht zijn op afvallen, eet je ook nauwelijks brood en graanproducten. Maar dat doe je dan vanwege de koolhydraten, niet vanwege de gluten! Bij glutenvrij eet je geen producten van gemaakt van tarwe, rogge, spelt, gerst en kamut. Dat betekent dus geen gewoon brood, koekjes, gebak, pizza, pasta, mie, bier, bulgur en couscous. Als je voedingsmiddelen gaat mijden, als je anders gaat eten of als je bewuster gaat eten, is het zeer waarschijnlijk dat je zal afvallen door een veranderende energiebalans, maar dat heeft niks te maken met gluten.
5. Ik zie niks, dus volgens mij is het wel goed.
Vaak zie ik mensen heel aandachtig kijken naar een (glutenvrije) maaltijd. Jammer genoeg geven gluten geen licht en hebben ze geen afwijkende kleur (was het maar zo!😜). Zeker weten of er sprake is geweest van kruisbesmetting kan dus niet door gewoon goed te kijken, maar een korte inspectie is niet overbodig. Wanneer je bijvoorbeeld verdachte broodkruimels ziet liggen in een slaatje, zie je meteen dat er iets niet klopt. Toch wil ik duidelijk maken dat het makkelijk kan gebeuren dat er aan een gerecht niks verdachts te zien is, maar het toch niet meer glutenvrij is doordat er kruisbesmetting heeft plaatsgevonden. Als je twijfelt laat het dan staan! 6. Heel even aanraken is niet erg. Nog zo’n hardnekkig misverstand: als een product met gluten een glutenvrij product maar héél kort heeft aangeraakt, is het niet erg. Helaas maakt de tijd niet zo veel uit. Naar mijn weten plakken gluten en één moment van aanraking is al voldoende om gluten op een glutenvrij product te laten plakken. Heel kort een glutenvrij broodje in een mandje leggen naast glutenbevattende broodjes, de glutenbevattende croutons uit een ceasarsalade halen, glutenvrije pasta koken in het warm water van de glutenbevattende pasta, frieten bakken in een frietketel die al diende voor gewone kroketten, …. is al voldoende om kruisbesmetting plaats te laten vinden en deze maaltijden verboden te maken voor mensen met coeliakie.
7. Hitte maakt gluten onschadelijk.
Deze hoor ik toch zo vaak! Ik begrijp het ook heel goed omdat kruisbesmetting heel vaak geassocieerd wordt met bacteriën. Helaas is het niet zo dat gluten onschadelijk gemaakt kunnen worden door hoge temperaturen, frituren, BBQ, green egg, heel warm afwassen het haalt er de gluten niet uit!
Welke misverstanden over glutenvrij merken jullie wel eens in je omgeving?
Succes, Kris