Coeliakie of glutenintolerantie is relatief onbekend, daarom wil de Vlaamse Coeliakievereniging de Vlaamse Regering aanzetten om werk te maken van sensibilisering. Als allergiediëtiste horen wij vaak de frustratie en onbegrip van mensen met coeliakie en daarom wil ik hier een aantal misverstanden uit de wereld helpen.
Coeliakie of glutenintolerantie – naar schatting lijdt 1 op 200 Belgen aan coeliakie – is een chronische auto-immuunziekte waarbij het lichaam absoluut geen gluten verdraagt. Gluten zijn eiwitten aanwezig in tarwe, , rogge, gerst, spelt, kamut en in alle producten op basis van deze graansoorten. Als iemand met coeliakie iets eet of drinkt dat gluten bevat, leidt dat tot beschadiging van de dunne darm. Daarom moeten mensen die coeliakie hebben, een 100 % strikt glutenvrij dieet volgen. Een klein beetje gluten, zelfs een verdwaalde broodkruimel kan klachten veroorzaken. Zij moeten niet enkel producten die gluten bevatten vermijden, maar het is minstens zo belangrijk dat die glutenvrije producten niet in aanraking komen met glutenbevattende producten. Ook via werkvlak, bestek, pannen, frietvet of snijplanken kan een glutenvrije maaltijd besmet raken met gluten (contaminatie).
Coeliakie wordt soms omschreven als een ‘kameleonziekte’ en de glutard (iemand die geen gluten verdraagt) heeft het dus moeilijk om herkend en begrepen te worden. Na de diagnose volgt de ontnuchtering dat er veel spontaan ‘genieten’ in het dagelijks leven wegvalt: zondagochtendrituelen met pistoleekes en koffiekoeken not for me, uit eten gaan is heel wat minder vanzelfsprekend, een snelle hap of een pintje…. . Op al deze culinaire geneugten moet een glutard heel hard neen zeggen, niet een beetje, niet niks, nada, nog geen kruimel of geen slok.
Laat ons dus eerst en vooral een belangrijke frustratie uit de wereld helpen: Glutards zijn geen aandachtzoekende hipsters. Glutenvrij is voor hen geen ‘hype’, geen modeverschijnsel ingegeven door één of andere dieetgoeroe, geen ziekte van deze tijd, maar hun enige manier van eten. Ze volgen geen crashdieet waarbij ze die lekkere dingen op restaurant moeten laten passeren. Ze worden ziek als ze gluten eten en doen dit heus niet enkel op wilskracht maar genoodzaakt en levenslang! Zij moeten steeds op zoek naar voedingsmiddelen die safe zijn voor hun dieet. Ondanks de mediabelangstelling en massahysterie rond gluten worden zij nog te vaak afgedaan als aandachtzoeker.
Naast de mensen met coeliakie zijn er ook veel ‘glutengevoelige’ of ‘non celiac glutensensitive’ mensen. Zij kunnen een bepaalde (kleine) hoeveelheid gluten verdragen, maar gaan ze over deze drempel dan krijgen ze dezelfde klachten als mensen met coeliakie. Bij de glutensensitieve mensen is er geen beschadiging van de darm. Door de klachten die optreden na het eten van gluten, wordt ook bij hen aangeraden om een strikt glutenvrij dieet te volgen, maar zij zijn minder gevoelig voor kruimels en contaminatie.
Steeds meer eetgelegenheden kondigen glutenvrije etenswaren aan omdat steeds meer consumenten een glutenvrij dieet volgen, ook mensen zonder coeliakie omdat het goed schijnt te zijn voor de gezondheid. Het is voor restaurateurs, uitbaters van koffiehuisjes en andere horecagelegenheden daarom niet evident om onderscheid te maken tussen mensen met coeliakie, mensen met glutenovergevoeligheid en mensen die denken dat ze beter glutenvrij kunnen eten.
Voor gasten met coeliakie is eten in een restaurant een risico, aangezien elke onzorgvuldigheid in de (voor)bereiding van gerechten een gevaar kan vormen voor hun gezondheid. Naast 100% glutenvrije recepten moet ook contaminatie voorkomen worden en hebben de horecazaken personeel nodig dat hier goed over geïnformeerd is.
Een ‘glutenvrij’ restaurant staat voor een glutard immers gelijk aan een veilige plaats waar tussen ‘alle’ lekkers van de kaart kan gekozen worden. Wat de uitdaging nog groter maakt is dat ‘gasten met glutenintolerantie’ zich niet consequent houden aan hun strikt dieet: in principe mag een glutard niet zondigen, nooit, never, nada! maar in realiteit komen horecazaken soms andere situaties tegen. Sommige mensen met glutenintolerantie passen hun dieet aan, om het ‘eenvoudig’ te houden, om ‘niet speciaal’ te doen, om niet voor de duizendste keer de ober aan een kruisverhoor over gluten bloot te stellen, terwijl ze (niet) beseffen in welke mate ze zichzelf daar ziek mee maken. Ze zouden beter voor zichzelf opkomen en een aanpassing vragen, veel restaurants hebben hier begrip voor zeker als je hen op voorhand even verwittigt.
Anderen “zondigen” omdat ze op dat moment merken dat er niet echt iets lekker glutenvrij voor handen is of omdat ze ontzettend zin hebben in een latte macchiato met een stukje cake. Dan blijkt plotseling hun ‘aandoening’ toch niet zo ernstig. Als zo’n mensen tegelijk bij hoog en laag volhouden dat ze glutenintolerant zijn, ondermijnen ze de geloofwaardigheid van de echte coeliaken of mensen met glutenintolerantie.
Daarom vraag ik, denk na vooraleer je dit verzint. Je brengt mensen met een glutenintolerantie in gevaar met je gedrag! Als je ‘voor je gezondheid’ buitenshuis glutenvrij wil eten, dan doe je dat best van de eerste kruimel tot de laatste druppel!
Een persoon met coeliakie heeft slechts één basismotivatie bij al zijn handelingen: Dat. Is. 100%. Glutenvrij!
En door rekening te houden met mekaar, komen we stapje bij beetje dichter bij een ideale wereld.
Groetjes,
Kris