Natuurlijke producten als medicinale planten en voedingssupplementen worden door patiënten met allergieën vaak gebruikt als aanvulling of als alternatief van hun voorgeschreven medicamenteuze behandeling. Ondanks dat deze producten veel gebruikt worden, hebben hulpverleners er vaak slechts een beperkte kennis van. Het is belangrijk voor gezondheidswerkers om de veiligheid en de risico’s te kennen van deze producten die hun patiënten mogelijks (willen) gebruiken.
Voedingssupplementen omvatten vitamines, mineralen, kruiden, andere planten, aminozuren (eiwitten), enzymen en probiotica. Ze worden niet aanzien als medicatie of voeding en moeten daarom ook niet voldoen aan de strenge richtlijnen waaraan medicatie en voeding wel moeten voldoen. In tegenstelling tot medicijnen kunnen deze producten op de markt gebracht worden zonder bewijs van veiligheid of werkzaamheid.
Hier volgen van enkele veel gebruikte producten hun veiligheid en hun bijwerkingen.
Diamine oxidase: (DAO)
Histamine-intolerantie is een reactie op zowel endogene (door het lichaam zelf aangemaakt) als exogene (door het lichaam opgenomen uit voeding en drank) histamine. De symptomen zijn onder andere blozen, duizeligheid, misselijkheid, diarree en mist in het hoofd. Ze zijn grotendeels toe te schrijven aan voeding die veel histamine bevat of aan medicatie die de werking van DAO blokkeert. Diamine oxidase is het enzym dat verantwoordelijk is voor de afbraak van de aanwezige histamine in het lichaam. Men gaat ervan uit dat personen met histamine-intolerantie een tekort hebben aan dit enzym. De diagnose van histamine-intolerantie is omstreden en wordt meestal gesteld door een alternatieve behandelaar. Deze schrijven gewoonlijk DAO supplementen voor als remedie voor de symptomen. Enkele kleinschalige onderzoeken van het gebruik van DAO supplementen bij personen met migraine en chronische spontane urticaria rapporteerden geen bijwerkingen.
Echinacea:
Echinacea, of zonnehoed, is een bloem die behoort tot de Asteracea familie. Echinacea is één van de meest verkochte botanische supplementen. Ze worden vaak toegepast bij aandoeningen van de bovenste luchtwegen, en die zijn moeilijk te onderscheiden van allergische rhinitis (ontsteking van het neusslijmvlies). Vanwege de mogelijke kruisreactiviteit met ander planten die horen tot de Asteracea familie kan Echinacea een potentieel risico – met mogelijks ernstige reacties – vormen. Zeker voor personen die allergisch zijn aan ambrosia (onkruid dat an augustus tot oktober voor felle opstoten van hooikoorts kan zorgen). Maar gezien het breed gebruik van Echinacea kan men stellen dat het risico klein is en dat het goed verdragen wordt door zowel kinderen als volwassenen.
Zoethout:
Zoethout is een plant die reeds lang gebruikt wordt door herboristen en in de traditionele Chinese geneeskunde. Het extract van zoethout wordt van oudsher gebruikt als ontstekingsremmer bij de behandeling van luchtweginfecties en maagzweren. Bijwerkingen van zoethout kunnen af en toe aanleiding geven voor verhoogde bloeddruk, oedeem en soms hypokaliëmie (te laag kaliumgehalte in het bloed). Daarom wordt aanbevolen om bij gebruik van zoethout de bloeddruk regelmatig te controleren en het kaliumgehalte in het bloed op te volgen.
Hoefblad:
Hoefblad heeft een lang verleden voor het gebruik bij migraine en – met een lage evidentie – voor de behandeling van allergische- en luchtwegaandoeningen. Zowel het blad als de wortel worden gebruikt om het extract van hoefblad te maken. Hoefblad bevat alkaloïden die gelinkt worden aan het ontstaan van leverkanker. Let erop dat preparaten met hoefblad geen alkaloïden meer bevatten en dat er nooit gebruikt gemaakt wordt van preparaten die rauw, onbewerkt hoefblad bevatten. Bijkomend moet men bij personen die gevoelig zijn voor ambrosia rekening houden dat er kruisreactiviteit mogelijk is.
Gember:
Gember is een specerij dat sinds lang wordt aangeprezen voor zijn anti-inflammatoire en antivirale werking. Het heeft een gunstig effect als middel tegen braken en misselijkheid bij spijsverteringsklachten en heeft mogelijks voordelen bij allergische rhinitis, astma en andere ademhalingsaandoeningen. Het heeft beperkte bijwerkingen. IgE overgevoeligheid werd nog niet beschreven in de literatuur. Kurkuma behoort tot dezelfde botanische familie als gember en tot heden is er geen kruisreactiviteit tussen beide gekend.
Probiotica:
Probiotica is een verzamelnaam van micro-organismen (bacteriën) die als supplementen gebruikt worden om het microbioom te ondersteunen. Er is een overvloed aan probiotische stammen op de markt. Het is belangrijk te weten dat ze verborgen allergenen/triggers zoals lactose, koemelk en soja kunnen bevatten. Een kleine studie onderzocht probiotica met een label “zonder lactose” en zonder dat label. Ze ontdekte dat naast koemelkeiwit, ook kippeneiwit werd aangetroffen. Ze kunnen dus mogelijks mensen met een voorgeschiedenis van anafylaxie voor deze voedingsmiddelen in gevaar brengen. Bij een ander groot onderzoek gebruikten zwangere vrouwen met eczeem verschillende probiotische stammen. Slechts 1 patiënte zag een toename van het eczeem. Dit suggereert dat overgevoeligheidsreacties in een gevoelige populatie (met een atopische aanleg) weinig waarschijnlijk zijn. Ingrediëntenlijsten controleren op de aanwezigheid van koemelk, soja of andere allergenen is aan te raden.
De meest voorkomende bijwerkingen van probiotica bij patiënten met atopische aandoeningen zijn gastro-intestinale klachten waaronder buikpijn, diarree en winderigheid. Maar deze klachten zijn zelden aanleiding tot het stopzetten van de behandeling.
Gezien het breed gebruik van probiotica bij verschillende aandoeningen tonen onderzoeken nagenoeg geen bijwerkingen of reacties.
Vitamine D:
Vitamine D kan voorgeschreven worden, maar is ook vrij verkrijgbaar. Vitamine D wordt soms gebruikt als aanvullende therapie bij astma. Vitamine D supplementen zijn verkrijgbaar in verschillende dosissen van laag tot zeer hoog. De zeer hoog gedoseerde vitamine D supplementen zijn bedoeld om slechts korte periodes te gebruiken. Deze hoog gedoseerde Vitamine D supplementen lange tijd gebruiken kan leiden tot een overdosering of hypervitaminose die toxisch is voor het lichaam. Hypervitaminose D (wat zeldzaam is) kan resulteren in hypercalciëmie (te veel calcium in het bloed) en nierproblemen. Patiënten hebben dan symptomen als moeheid, buikpijn en misselijkheid. Vooral kleine kinderen zijn een kwetsbare groep voor een overdosering van vit D. Het is belangrijk deze doelgroep een juist gedoseerd supplement te geven dat wordt aanbevolen door een arts of een apotheker.
Gebaseerd op de tekst: Safety considerations for natural products commonly used by patients with allergic disease. Gary K. Soffer, MD, Puneet Shroff, MD, Randy Horwitz, MD, PhD The journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice vol 10 No 12 dec 2022