Speeksel van teken en de relatie met een allergie voor rood vlees - het Alpha-Gal Syndroom

Alpha-Gal-Syndroom (AGS) is een nieuw opkomende voedselallergie die in verschillende delen van de wereld wordt gemeld en in verband wordt gebracht met tekenbeten. In eerste instantie kwam dit syndroom enkel in Amerika voor, omdat daar een specifieke tekensoort voorkomt die, na een beet hiervan, het syndroom kan veroorzaken. Er zijn echter ook meer en meer gevallen gekend in Europa die weliswaar door een beet van een andere tekensoort wordt veroorzaakt. AGS, ook wel bekend als een allergie voor vlees van zoogdieren, een allergie voor rood vlees of een idiopathische (dit wil zeggen: we weten niet van waar het komt) allergie, is een uniek type allergie waarbij een IgE-antilichaamrespons tegen α-gal (een koolhydraat) optreedt bij mensen. Het komt erop neer dat mensen na een tekenbeet klachten krijgen als ze vlees eten dat α-gal bevat. Het gaat hier voornamelijk om rood vlees en dus geen wit vlees zoals van gevogelte.

Sinds de ontdekking van het verband tussen een tekenbeet en een allergische reactie voor vlees in 2007, zijn er verschillende inspanningen geleverd om deze nieuwe vorm van voedselallergie te begrijpen. Het stukje α-gal dat herkend wordt door antilichamen is de voornaamste boosdoener die verantwoordelijk is voor AGS maar het exacte mechanisme van hoe een tekenbeet bij de mens gevoeligheid (sensibilisatie) veroorzaakt tegen α-gal en leidt tot de ontwikkeling van AGS, is nog niet helemaal duidelijk. Wel is geweten dat de lichaamsvreemde stof α-gal in het speeksel van de teken zit, die het kleine beestje eerder heeft opgedaan bij het bijten van een ander zoogdier. Vervolgens wordt er dan bij een tekenbeet bij de mens het stukje α-gal overgedragen. Het immuunsysteem van de mens kan hierop reageren door de aanmaak van afweerstoffen tegen deze lichaamsvreemde stof α-gal (die wel van nature voorkomt in zoogdieren). Als de gebeten persoon dan vervolgens vlees eet, kan er een allergische reactie ontstaan.

De symptomen van AGS-patiënten die vlees eten kunnen heel verschillend zijn, waaronder netelroos (sterk jeukende huid met bulten), zwelling van het gezicht, jeuk en zelfs anafylaxie. Sommige patiënten hebben specifieke symptomen gemeld, zoals misselijkheid, indigestie, diarree en verteringsongemakken, vóór het begin van AGS. Echter, zelfs na blootstelling aan α-gal, rapporteerden andere patiënten geen van de hierboven genoemde symptomen, wat de ongewone aard van AGS verder benadrukt. Het gerapporteerde uiteenlopende voorkomen van symptomen bij AGS-patiënten zouden verband kunnen houden met de aard van het allergeen en de dosis, evenals met de aanwezigheid van andere co-factoren zoals variaties van stofwisseling, alcohol, ect.

Naast rood vlees kunnen ook verschillende andere voedingsmiddelen en geneesmiddelen die het α-gal antigeen bevatten, zoals gelatine, collageen, en cetuximab (een behandeling die gebruikt wordt om de groei van tumoren te remmen), AGS veroorzaken. Daarom vormt het gebruik van geneesmiddelen die zijn afgeleid van producten van zoogdieren ook een risico voor AGS-patiënten en verergert het de allergische reacties.

De ontwikkeling van AGS is een complex mysterie geweest maar nu men weet dat de allergische reacties voor vlees t.g.v. een tekenbeet zijn, kan er al een diagnose gesteld worden. Er is echter nood aan bijkomend onderzoek zodat het ontstaan in kaart gebracht wordt en er misschien een behandeling voor AGS mogelijk wordt. De behandeling van deze allergie bestaat uit het voorkomen van tekenbeten en het eten van rood vlees vermijden.

Bron: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8331069/

Vlaamse Coeliakie Vereniging

De patiëntenvereniging “Vlaamse Coeliakievereniging” werd gesticht in 1979 op initiatief van ouders die zelf een kind met coeliakie hadden.

Het doel van de vereniging is de bevordering van het lichamelijke, geestelijke en sociale welzijn van mensen met coeliakie en/of dermatitis herpetiformis en aanverwante ziektebeelden.

Onze vereniging streeft de volgende doelstellingen na:

Het leggen van contacten tussen coeliakiepatiënten of de ouders van coeliakiepatiënten via een driemaandelijks magazine, regionale bijeenkomsten, een jaarlijkse ledendag met nevenactiviteiten en een discussieforum;
Het bekendmaken van glutenvrije dieetproducten en de bevordering van de distributie ervan;
Het opstellen en het publiceren van recepten voor glutenvrij koken en bakken;
Het publiceren van nuttige adressen zoals dieetzaken, horeca en gespecialiseerde diëtisten;
Het ruimer bekendmaken van de begrippen ‘coeliakie’ en ‘glutenvrij dieet’;
Het publiceren van medische en diëtische informatie omtrent coeliakie en het glutenvrij dieet;
Het behartigen van de belangen van coeliakiepatiënten bij de overheid en de mutualiteiten.

Voordelen van een lidmaatschap:

U ontvangt een welkomstpakket:

lidkaart
boekje etikettering
handleiding van de coeliakiepatiënt
horecafolder
infofolder
schoolbrochure (voor kinderen)
taalkaart (set van kaartjes die je kan meenemen op reis, bevatten een vertaling in verschillende Europese talen van wat het glutenvrij dieet precies inhoudt)
verschillende basisrecepten
formulier voor aanvraag terugbetaling glutenvrije voeding

Vier keer per jaar valt het Coeliakiemagazine in uw brievenbus.

Mogelijkheid tot deelname aan activiteiten en glutenvrije markten georganiseerd door VCV (bepaalde activiteiten zijn uitsluitend voor leden toegankelijk (bijvoorbeeld de Jaarlijkse Ledendag).

Indien u vragen heeft over het glutenvrij dieet, kan u terecht bij de VCV diëtiste.

Kortingen op activiteiten en publicaties van VCV.

www.coeliakie.be

Dermatitis Herpetiformis

Dermatitis Herpetiformis (DH), ook gekend als “coeliakie van de huid” of de ziekte van Duhring, betekent letterlijk: huidontstekingen gelijkend op herpes. DH is een vorm van coeliakie die gekenmerkt wordt door sterk jeukende blaasjes op specifieke plaatsen op het lichaam. De kenmerkende plaatsen zijn de ellebogen, de behaarde hoofdhuid, de knieën, de strekzijde van de onderarmen, de billen, de onderrug en de bilspleet. De bultjes worden vaak snel opengekrabd zodat er meestal rode bultjes en krabwondjes zichtbaar zijn. DH is net zoals coeliakie een chronische ziekte maar met wisselende activiteit: acute periodes wisselen af met periodes van herstel. Niet alle mensen met DH hebben darmklachten en andersom hebben mensen met coeliakie slechts zelden DH.

Hoe vaak komt Dermatitis Herpetiformis voor?

De eerder zeldzame aandoening komt voornamelijk in het noordelijke deel van Europa voor (ongeveer 1 op 10.000 Noord-Europeanen). Bij mannen komt het twee keer zo vaak voor dan bij vrouwen. De gemiddelde leeftijd waarop de ziekte zich manifesteert, ligt tussen de 30-40 jaar. Slechts in heel zeldzame gevallen komt het voor op kinderleeftijd.

Hoe ontstaat Dermatitis Herpetiformis en wat zijn de symptomen?

De precieze oorzaak van DH is nog onbekend. Er is net zoals bij coeliakie een erfelijke aanleg waarbij de gluten uit de voeding het afweermechanisme van het lichaam activeren. Er worden afweerstoffen tegen gliadine (een stukje van gluten) gemaakt die schadelijk zijn voor de slijmvlieslaag in de dunne darm. Diezelfde afweerstoffen veroorzaken bij mensen met DH blaasjes in de huid. Als een persoon met coeliakie iets met gluten eet krijgt hij buikpijn en krampen en/of andere symptomen zoals vermoeidheid, verstopping, humeurig en groei achterstand bij kinderen. Bij mensen met DH vertonen slechts 10-25% van bovenstaande symptomen. Bij 60-70% is er ook aantasting van het darmslijmvlies terug te vinden. Waardoor gesteld kan worden dat mensen met DH coeliakie hebben met milde tot geen klachten maar met huidletstels.

Behandeling van Dermatitis Herpetiformis

Uit recent onderzoek is gebleken dat iedereen met DH baat heeft bij een strikt glutenvrij dieet. Het dieet geeft zowel een oplossing voor de symptomen (de jeukende blaasjes op de huid) en pakt de oorzaak van DH aan (de aantasting van het darmslijmvlies). Een strikte glutenvrije voeding vraagt wel een grote aanpassing in het eetpatroon, waardoor het moeilijk vol te houden is. Zeker als je niet onmiddellijk (buik)klachten ervaart bij een fout in het dieet. Het is daarom zeker een goed idee om de hulp van een diëtist in te schakelen. Die geeft advies over (smakelijke) vervangproducten, welke voedingsstoffen er vervangen moeten worden, volwaardige vervangproducten, kruisbesmetting “gevaren”, praktische tips op restaurant …

Sommige mensen met DH merken ook een toename van de huidklachten bij joodbevattende voedingsmiddelen. Ook hierbij kan een diëtist advies geven om deze voedingsmiddelen te vermijden/beperken.

Naast de levenslange voedingsaanpassing is er ook een medicamenteuze behandeling met het medicijn Dapson® mogelijk. Deze medicatie bestrijdt enkel de jeukende blaasjes en neemt de oorzaak van DH niet weg. In combinatie met een strikt glutenvrij dieet kan deze medicatie minimaal blijven of bij sommige mensen is medicatie dan niet nodig.

Diagnose van Dermatitis Herpetiformis

Begin niet op eigen initiatief aan een glutenvrij dieet als je een vermoeden hebt dat je DH hebt. Ga eerst bij de huisarts langs die in eerste instantie de klachten en de erfelijkheid in kaart brengt. Zo hebben familieleden van mensen met DH een sterk verhoogd risico op het ontwikkelen van DH maar ook op coeliakie. Eveneens kan de huisarts al een bloedonderzoek doen om antistoffen tegen gluten (anti-gliadine antistoffen) en bij darmklachten antistoffen (anti-endomysium, anti-transglutaminase en anti-reticuline) die gericht zijn tegen bepaalde weefsel in de darmen vast te stellen. Daarna word je doorverwezen naar een dermatoloog die een biopsie neemt van de aangetaste huid. In het biopt kunnen bepaalde antistoffen en cellen (IgA-afweerstoffen en neutrofiele granulocyten) worden waargenomen. Als er ook darmklachten zijn is een doorverwijzing naar een gastro-enteroloog nodig. Die zal een biopt nemen uit de dunne darm om na te gaan of er aantasting is van het darmslijmvlies. Deze antistoffen en aantastingen van de darmwand verdwijnen bij het volgen van een strikt glutenvrij dieet.

Bronnen:

Richtlijn coeliakie en Dermatitus Herpetiformis, https://richtlijnendatabase.nl/gerelateerde_documenten/f/12981/richtlijn_Coeliakie_definitief.pdf

https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/dermatitis-herpetiformis-ziekte-van-duhring/

Vislasagne met rivierkreeftjes

Ingrediënten:

450 g zalm (diepvries)
150 g rivierkreeftjes
1 grote tomaat
400 g lactosevrije mozzarella
3 eetlepels plantaardige margarine (geen soja)
12 glutenvrije lasagnevellen
1 blik tomatenblokjes
3 eetlepels glutenvrije bloem
1 blokje glutenvrije kippenbouillon (opgelost in 0,5 l heet water)
½ koffielepel paprikapoeder
1 mespunt cayennepeper
Peper en zout

Bereiding:

Was de tomaat en snij in dunne schijfjes.
Snij de mozzarella in plakjes van 3 à 4 mm dik.
Breng de kippenbouillon aan de kook en leg er de diepgevroren stukken zalm naast elkaar in.
Breng de bouillon opnieuw tot tegen het kookpunt. Zet na 2 uur het vuur uit. Laat ± 10 minuten staan, de zalm gaart vanzelf verder.
Haal de zalm uit de kippenbouillon en verbrokkel. Hou de bouillon apart.
Meng de tomatenblokjes met het paprikapoeder, de cayennepeper, peper en zout.
Smelt de margarine in een kookpot, roer er de bloem door en laat even drogen op het vuur.
Leng al roerend aan met de kippenbouillon tot je een smeuïge saus hebt.
Maak de lasagne: bedek de bodem van een diepe ovenschaal met de helft van de gekruide tomatenstukjes en verdeel er een laagje lasagne vellen naast elkaar over.
Strooi er de stukjes zalm over en lepel er de helft van de bouillonsaus over.
Ga verder met een laagje lasagnevellen, de rest van de tomatenblokjes, de rivierkreeftjes, de helft van de sneetjes mozzarella, de schijfjes tomaat, opnieuw lasagnevellen en de rest van de bouillonsaus.
Eindig met de rest van de mozzarella.
Plaats gedurende +/- 40 minuten in de voorverwarmde oven op 200°C.

Vrij van:

Alles behalve melk, selder, schaaldieren en vis

Bevat:

Allergeneninfo:

Meer lezen?

Uitschrijven | Abonnement beheren

AllergieDietisten.com is een netwerk van ondertussen meer dan 20 gediplomeerde allergiediëtisten. Op zoek naar een allergiediëtist, op onze website vind je een diëtist bij jou in de buurt.
We verwerken je gegevens met zorg en delen deze nooit met derden. Je kan onze privacyverklaring hier nalezen.